بروزرسانی: 23 تیر 1404
روش‌های غذا خوردن کودک؛ بدون اشک و دعوا
اگر مادری هستید که روزهای اول غذادادن به کودک را طی می کند، حتما می دانید چه کابوسی است غذا خوردن کودک بدون اشک و دعوا! من خودم یک مادر 33 ساله از تهران، خیلی وقت ها فکر می کردم چرا هر بار که می خواهم به دخترم غذا بدهم، به جای شادی، اشک و جیغ می بینم؟ شاید شما هم مثل من دنبال راهکارهایی هستید که هم از نظر علمی درست باشند و هم برای کودک جذاب و بدون تنش. در این مقاله دوست دارم تجربه های خودم را همراه با نکات علمی و البته حرف دل مادرهای ایرانی مثل خودتان، با شما در میان بگذارم تا تغذیه کودک مان دیگر به جنگی خانگی تبدیل نشود!
چرا غذا خوردن کودک برای والدین به امری چالش برانگیز تبدیل می شود؟
در واقع، غذا خوردن کودک به دلایل مختلفی چالش زا می شود؛ اولین دلیل شاید این باشد که کودک توانایی شناخت طعم ها و بافت ها را تازه شروع کرده و گاهی نو بودن غذاها برایش ترسناک است. مطالعات نشان داده اند که کودکان بین 2 تا 6 سال بیشتر به خوردن غذاهای آشنا تمایل دارند (منبع: Journal of Nutrition Education and Behavior, 2020). البته نباید نقش عواطف را هم نادیده گرفت؛ کودکان اغلب احساسات خود را هنگام غذا خوردن بروز می دهند و اگر احساس کنند تحت فشار هستند، مقاومت می کنند. پس لازم است والدین با صبر و مهربانی یاد بگیرند چطور این لحظات را شیرین کنند و در عین حال به تغذیه سالم آنها اهمیت دهند.
روش های علمی برای کاهش استرس تغذیه کودک
یکی از مهم ترین راهکارهایی که من خودم خیلی دنبال کردم و جواب گرفتم، «غذا خوردن گروهی» یا همان غذا خوردن کنار خانواده است. مطالعات علمی می گویند وقتی کودکان می بینند والدین و خواهر و برادر کنار هم غذا می خورند و لذت می برند، تمایل بیشتری به خوردن پیدا می کنند (منبع: Pediatric Research, 2019). واقعا جالب است که گاهی فقط تماشای خوردن بزرگترها برای کودک کافیست تا او هم قوت قلب بگیرد. ضمن اینکه بهتر است غذا را جذاب و رنگارنگ کنیم؛ حتی کمی شکلک گذاشتن با غذاها می تواند توجه کودک را جلب کند. البته، همیشه به ترجیح کودک احترام بگذارید تا او حس اجباری نکند.
شناخت نیازهای تغذیه ای کودک
آیا واقعا کودک شما باید تمام غذاهای سر سفره را بخورد؟ خیر! هر کودکی با توجه به سن و شرایط فیزیولوژیکش نیازهای تغذیه ای متفاوتی دارد. بچه های 1 تا 3 سال معمولا به 1000 تا 1400 کالری در روز نیاز دارند ولی مهم تر از میزان، «تنوع» و «تعادل» مواد مغذی است (منبع: کتاب تغذیه کودکان، دانشگاه علوم پزشکی تهران). من به عنوان کسی که بچه ام همیشه بدحال می شد وقتی خوراکی بی مزه بهش می دادم، یاد گرفتم که باید غذا را مطابق ذائقه و نیاز کودک تنظیم کنم وگرنه آنچنان که باید، دوستش نخواهد داشت. پس اول شناخت درست، بعد اقدام هدفمند!
تکنیک هایی برای غذا خوردن کودک بدون دعوا
حالا برسیم به قسمت شیرین ماجرا! تجربه من به عنوان مادر به من یاد داد که جنگیدن پای غذا نه تنها جواب نمی دهد بلکه مشکلات را بیشتر می کند. به عنوان مثال، «انتخاب دادن» به کودک یکی از نکات کلیدی است. یعنی مثلا به جای گفتن «بخور»، بگوییم «می خواهی سیب زمینی یا هویج بخوری؟» اینجا کودک احساس می کند انتخاب با خودش است. همچنین، من همیشه سعی کردم ساعت غذا را منظم نگه دارم چون کودکان به برنامه عادت دارند و این باعث می شود گرسنگی دم غذا بهتر حاضر باشند. نکته دیگر، تشویق مثبت و تقدیر از پیشرفت های کوچک کودک است که اعتماد به نفس تغذیه ای شان را بالا می برد. در کل، اگر رنگ و لعاب بازی و محبت را جلوی غذا بیاوریم، کودک کمتر بهانه می گیرد.
نقش بازی و آموزش در تغذیه کودک
من این مورد را خیلی دوست دارم؛ بازی با غذا! البته نه به معنای بی نظمی بلکه یک فرآیند آگاهانه که کودک را با مزه ها، بوها و بافت ها آشنا می کند. مثلاً بازی با تکه های میوه، درست کردن ساندویچ های رنگی یا ساختن یک شکلک با سبزیجات. پژوهش ها تاکید دارند که آموزش های جذاب به کودکان کمک می کند که ذهنشان نسبت به غذا بازتر شود و کمتر مقاومت کنند (منبع: Frontiers in Nutrition, 2021). بارها دخترم با این روش ها خودش مشتاق شد مواد جدید را امتحان کند و حتی اشک های اول غذا خوردنش فروکش کرد! باور کنید، این روش هم بسیار موثر و هم سرگرم کننده است.
اگر امروز تغذیه کودکتان مثل من پر از دعوا بوده، ناامید نشوید. یادگیری روش های صحیح، صبر و تجربه، کلیدتان خواهد بود. تغذیه نه فقط یک نیاز جسمانی بلکه یکی از پایه های سلامت روانی و رشد کودک است. اجازه دهید لحظات غذا خوردن، جشن کوچک مهربانی و مراقبت باشد و نه روزگار مبارزه. باور کنید، هر قدم کوچکی که امروز برای بهبود تغذیه بردارید، فردا به میوه های شیرین تبدیل می شود. پس یه نفس عمیق بکشید، به کودک و خودتان مهربان باشید و با قلبی آرام تغذیه را به یک لحظه دوست داشتنی تبدیل کنید.
سوالات متداول
- 1. چرا کودک هنگام غذا خوردن مقاومت می کند؟
- کودکان به دلیل ترس از مزه ها یا بافت های جدید، احساس اجبار یا عدم علاقه به غذا ممکن است مقاومت کنند.
- 2. بهترین روش برای تشویق کودک به غذا خوردن چیست؟
- ارائه انتخاب به کودک، غذا خوردن در کنار خانواده و استفاده از بازی و آموزش می تواند موثر باشد.
- 3. چگونه می توانم تغذیه سالم کودک را تضمین کنم؟
- تغذیه متعادل با تنوع مواد غذایی، توجه به نیازهای کالری و تغذیه ای کودک و صبر در معرفی غذاهای جدید.
- 4. آیا تنبیه یا دعوا برای غذا خوردن کارساز است؟
- خیر، این روش ها باعث ایجاد اضطراب و مقاومت بیشتر کودک می شود.
- 5. چطور می توانم به کودک غذاهای سالم را جذاب کنم؟
- استفاده از رنگ های متنوع، شکلک ساختن با غذاها و مشارکت کودک در آماده سازی غذا کمک می کند.
خلاصه روش های کلیدی غذا خوردن کودک بدون اشک و دعوا
| روش | توضیح | نکته کاربردی |
|---|---|---|
| غذا خوردن کنار خانواده | کودک با تماشای والدین و دیگران غذای سالم می خورد. | سعی کنید وعده های اصلی حتما جمعی باشد. |
| دادن انتخاب به کودک | کودک بین چند گزینه محدود حق انتخاب دارد. | برای مثال، اجازه بدهید بین دو خوراکی انتخاب کند. |
| توقف جو محیطی و آرام کردن استرس | حفظ محیطی آرام و مهربان هنگام غذا. | از اجبار و دعوا بپرهیزید. |
| بازی با غذا | استفاده از بازی و آموزش برای آشنایی کودک با غذاها. | ساخت شکلک و رنگارنگ کردن بشقاب غذا. |
| تنظیم ساعت غذا | برنامه ریزی معین وعده های غذایی برای ایجاد عادت. | هماهنگی با زمان خواب و فعالیت کودک. |
منبع ها: Journal of Nutrition Education and Behavior (2020), Pediatric Research (2019), Frontiers in Nutrition (2021), کتاب تغذیه کودکان دانشگاه علوم پزشکی تهران.